شاهنامه‌ی فردوسی و کتاب فروشی در مشهد

کتاب فروشی در مشهد با ارائه‌ و توزیع انواع کتاب‌های تاریخی از جمله شاهنامه‌ی فردوسی سعی بر ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی و همچنین حفظ ارزش‌های تاریخی و ملی ایران دارد. یکی از بزرگ‌ترین حماسه‌های منظوم جهان شاهنامه‌ی فردوسی است. طبع لطیف و پرشور حکیم ابوالقاسم فردوسی به همراه روحیه‌ی میهن پرستی او را می‌توان در اشعارش دید. همان طور که از نام شاهنامه پیداست- به عبارتی کلمه‌ی نامه از نظر مفسران و همچنین خود فردوسی به معنی کتاب است و شاه به معنی بزرگ، یعنی کتاب بزرگ- به طبع در این کتاب بزرگ به شرح پادشاهان ایرانی، تورانی و رومی همچنین آداب و رسوم قدیم مردم ، اسطوره‌ها، لباس رزم و بزم و آیین عبادی ایرانیان کهن اشاره شده است. بنابراین، به جرات می‌توان گفت این اثر باشکوه به عنوان سند هویت و شناسنامه‌ی ایرانیان به شمار می‌آید.

شکل‌گیری شاهنامه

شاهنامه‌ی ابومنصوری به نثر است و به وقایع تاریخ پیش از اسلام بر می‌گردد. در حقیقت، این شاهنامه منبع فردوسی برای سرودن اثر جاویدش است. فردوسی نگارش شاهنامه را در سال ۳۷۰ هجری قمری آغاز کرد. سپس آن را به دربار سلطان محمود غزنوی فرستاد. علی‌رغم رد شدن شاهنامه از سوی سلطان، فردوسی به کار خویش ادامه داد. بخش‌های دیگری که به شاهنامه اضافه شد، اغلب به گله از سلطان محمود و شکایت از زمانه بود. فردوسی شاهنامه را طی سی و پنج سال و در شش یا هفت دفتر تنظیم نمود. از خلال شاهنامه و همچنین زندگی‌نامه‌ی فردوسی می‌توان چنین برداشت کرد که وی با زبان عربی، پهلوی و دیوان اشعار عرب نیز آشنایی داشته است.

‌این اثر حماسی حدود ۵۰ تا ۶۰ هزار بیت دارد. ساختار آن متشکل از سه دوره‌ی اساطیری، حماسی و پهلوانی است. فردوسی شاعر بلند آوازه‌ی ایرانی در این اثر سترگ به شرح روایت‌های عاشقانه همانند زال و رودابه، روایت تراژیک همچون قصه‌ی آشنای کشته شدن پسر به دست پسر در داستان رستم و سهراب، روایت ظلم و دادخواهی در داستان ضحاک و کاوه و … پرداخته است.

پهلوانان شاهنامه

درون‌مایه‌ی شاهنامه بر پایه‌ی آزادی‌خواهی بنا شده است. از این رو، پهلوانان آن همواره در نبرد دائمی برای احقاق حق و عدالت به سر می‌برند. پهلوانان شاهنامه علاوه بر شجاعت و دلیری از هوش، خرد و فرهنگ نیز بهره‌مند هستند. در ادبیات حماسی تمام هویت قهرمان در نام و ننگ نهفته است:

نام من رفته است روزی بر لب جانان به سهو/اهل دل را بوی جان می‌آید از نامم هنوز

 این خصایل را می‌توان در رستم قهرمان شاهنامه که خط اصلی محور روایت‌ها و اتفاق‌هاست به خوبی مشاهده کرد. بیشتر مشکلات در داستان به دست توانای رستم گره‌گشایی می‌شود. کاوه پهلوانی برخاسته از جنس مردم، به همراه درفش معروفش نماد دادخواهی یک ملت است. از غم‌انگیزترین بخش شاهنامه می‌توان به داستان سیاوش اشاره کرد. خون بی‌گناه سیاوش ریخته می‌شود ولی نامش جاودان می‌ماند. سهراب پهلوان دیگر فردوسی است. نوشدارو بعد از مرگ سهراب نیز همچنان به صورت ضرب المثلی رایج گشته است.

درگذشت فردوسی

عظمت شاهنامه یک قرن بعد از درگذشت فردوسی کشف شد. بنابر اعتقاد بسیاری از مورخان، فردوسی به عنوان پاسدار زبان فارسی شناخته شده است. زیرا شاهنامه در دورانی به نگارش درآمده که ادبیات فارسی زیر سلطه‌ی ادبیات عرب بوده است. فردوسی در سال ۴۱۱ و یا به قولی دیگر سال ۴۱۶ هجری قمری دار فانی را در سن ۸۰ سالگی وداع گفت. جسد وی را در باغ منزلش در طوس به خاک سپردند. آرامگاه فردوسی از زمان دفن چندین بار ویران شد. میرزا عبدالوهاب خان شیرازی، والی خراسان در سال ۱۳۰۲ دستور به ساخت ساختمان آجری به عنوان آرامگاه فردوسی داد. در زمان رضاشاه پهلوی همزمان با آیین هزاره‌ی فردوسی از بنای جدید آرامگاه او رونمایی شد. شکل امروزی بنای آرامگاه فردوسی اثر معمار برجسته هوشنگ سیحون است. کتاب فروشی در مشهد به ترویج آثار ادبی ناموران مشهور این خطه از کشور و شناساندن آن به نسل حاضر همواره اهتمام ورزیده است.