عباس معروفی؛ نویسنده‌ وسوسه برانگیز پشت شیشه کتابفروشی‌ها

۲۷ اردیبهشت زادروز نویسنده‌ای است که آثارش در ویترین مغازه‌ها به مخاطبان چشمک می‌زند. عباس معروفی در سال ۱۳۳۶ خورشیدی در تهران متولد شد. فارغ‌التحصیل هنرهای زیبای تهران در رشته‌ی هنرهای دراماتیک است و حدود یازده سال معلم ادبیات دبیرستان‌های تهران بوده است.

نخستین مجموعه داستان عباس معروفی با نام «روبه‌روی آفتاب» در سال ۱۳۵۹ در تهران منتشر شد. پیش و پس از آن نیز داستان‌های او در برخی مطبوعات به چاپ می‌رسید؛ اما با انتشار «سمفونی مردگان» بود که نامش به‌عنوان نویسنده تثبیت شد. این روزنامه‌نگار و نویسنده‌ی‌ مشهور ایرانی‌، تاکنون جوایز داخلی‌ و بین‌المللی‌ بسیاری‌ را از آن‌ خود کرده‌ و مدتی‌ است‌ ایران‌ را ترک‌ کرده است‌. عباس معروفی‌ اکنون‌ ساکن‌ آلمان‌ است‌، همچنان‌ می‌نویسد و تسلطش‌ بر شیوه‌های‌ مدرن‌ داستان‌نویسی‌ و شناختش‌ از تاریخ‌ و اسطوره،‌ او را در گروه پرمخاطب‌ترین‌ نویسندگان‌ ایرانی‌ قرار داده‌ است‌.

کودکی و نوجوانی عباس معروفی

در ۲۷ اردیبهشت سال ۱۳۳۷ بود که عباس معروفی در شهر تهران دیده به جهان گشود. خانواده معروفی در محله سنتی و مرفه بازارچه نایب‌السلطنه اقامت داشتند. کودکی عباس بدون چالش و مشکل جدی‌ای سپری شد. او فرزند سر به‌راه و آرام خانواده بود. آن‌گونه که خودش گفته است او مادربزرگ خود را بسیار دوست داشت به همین دلیل بیشتر اوقات خود را در کنار وی سپری می‌کرد. مادربزرگ عباس نیز با خانواده آن‌ها در یک محله بود به همین دلیل پدر و مادر عباس بابت دور شدن فرزندشان از خانه نگرانی و دلهره زیادی نداشتند.

عباس پس از ۶ سالگی به مدرسه رفت و نهایتاً به دبیرستان مروی که از دبیرستان‌های برجسته و مشهور آن‌زمان بود راه یافت. او دیپلم خود در رشته ریاضی را از همین مدرسه گرفت ولی متوجه شده بود که به رشته‌های ریاضی و فنی علاقه‌ای ندارد و باید در مسیر دیگری گام بردارد. عباس توانست به عنوان دانش‌جوی رشته ادبیات دراماتیک به دانشکده هنر‌های زیبای دانشگاه تهران راه پیدا کند و در آن‌جا ادامه تحصیل دهد. او در دانشگاه استعداد ادبی ویژه خود را به اساتید نشان داد و به صورت جدی به نوشتن روی آورد‌.

آغاز فعالیت حرفه‌ای

عباس معروفی پیش از آن‌که نوشتن را به صورت جدی تجربه کند به سراغ شغل‌های گوناگونی رفته بود.

او مدتی را نیز در مغازه پدرش مشغول به کار شد. حضور در کار طلاسازی، خشک‌شویی و عطاری سبب شد تا این نویسنده ذهنیت بهتر و دقیق‌تری نسبت به افراد دیگر پیدا کند و تا حدی از طبقه اجتماعی ممتاز خود فاصله بگیرد. این شناخت در آثار او نیز متبلور شده‌اند.

عباس معروفی با نوشتن بیگانه نبود و از همان دوران مدرسه دست به قلم می‌برد.  اولین مجموعه داستان او در سال ۱۳۵۹ که «روبروی آفتاب» نام داشت منتشر شد. او پیش از انتشار اولین مجموعه داستانی‌اش با محمد محمدعلی، هوشنگ گلشیری و محمد سپانلو آشنا شده بود و در کلاس‌های نقد ادبی و کلاس‌های داستان‌نویسی‌شان شرکت می‌کرد.

در همان زمان‌ها بود که عباس معروفی کار بر روی آثار بزرگش نظیر «سمفونی مردگان» را آغاز کرد.
فعالیت ادبی معروفی در دهه شصت تحت تأثیر فضای جنگ و تحولات بنیادین سیاسی، مقداری کاهش پیدا کرد و او زمان بیشتری پیدا کرد تا به صورت ویژه بر روی نوشتن رمان‌های بزرگش تمرکز کند.

مدیریت هنری نیز از دیگر کار‌ها و فعالیت‌های عباس معروفی بود او مدتی را مدیر ارکستر سمفونیک تهران، مدیر روابط عمومی و مدیر اجرا‌های صحنه‌ای این مجموعه در اواخر دهه شصت بود. معروفی در همان زمان‌ها نشریه‌ای به نام موسیقی آهنگ را نیز منتشر می‌کرد که یکی از ارزش‌مند‌ترین آثار او در حوزه هنر به شمار می‌آید.

در سال ۱۳۶۹ عباس معروفی مجله ادبی گردون را تأسیس کرد در این مجله یادداشتها و نقد‌های ادبی درخشانی انتشار پیدا کردند اما میزان شکایات و فشار‌های بیرونی بر این مجله زیاد بود و نهایتاً معروفی و شورای سردبیری تصمیم گرفتند انتشار آن را متوقف کنند. گویا یکی از یادداشتهایی که در آن فعالیت مجدد کانون نویسندگان مطرح شده بود منجر به افزایش فشار‌ها برای عدم فعالیت این نشریه شد. عباس معروفی علاوه بر نشریه گردون و مجله موسیقی آهنگ، مجله ادبی آئینه‌اندیشه را نیز در ایران منتشر می‌کرد.

مهاجرت از ایران و تداوم فعالیت ادبی

با توقف چاپ نشریه ادبی گردون، عباس معروفی به این نتیجه رسید که نمی‌تواند در حوزه مطبوعات ادبی به راحتی در داخل کشور فعالیت کند. به همین دلیل تصمیم گرفت تا از ایران برود. او آلمان را به عنوان محل سکونت و فعالیت خود انتخاب کرد. او به دلیل سوابق درخشان و توانایی بالای خود توانست بورس ادبی بنیاد هاینریش بل را دریافت کند. عباس معروفی به مدت یک سال مدیر خانه هاینریش بل نیز بود اما پس از مدتی ناچار شد شغل‌های دیگری را امتحان کند، هر چند این اتفاق برایش چندان جدید نبود و او در دوره جوانی خود نیز تجربه انجام شغل‌های مختلفی را داشت.

او مدتی را به عنوان مدیر یک هتل در برلین فعالین کرد و پس از آن اداره یکی از کتابخانه‌های این کشور را بر عهده گرفت و در همان‌جا کلاس‌هایی درباره داستان‌نویسی نیز برگزار می‌کرد.

در سال ۱۳۸۲ عباس معروفی یک کتاب‌فروشی در شهر برلین تأسیس کرد و به تدریج آن مجموعه را گسترش داد. خانه صادق هدایت بزرگ‌ترین کتاب‌فروشی و انتشارات فارسی‌زبان در اروپا است و آثار ادبی فارسی را بدون ممیزی منتشر می‌کند. اما آن‌جا یک انتشارات ساده نیست بلکه همایش‌ها و کارگاه‌های گوناگونی در زمینه نقد ادبی، داستان‌نویسی و شعرخوانی در آن برگزار می‌شود.
عباس معروفی کتاب‌فروشی خودش را یک آکادمی هنری می‌داند.

سروش حیدری چروده

من سروش حیدری چروده. تحصیلاتم در زمینه کارشناسی برق الکترونیک در دانشگاه غیرانتفاعی بهار مشهد می باشد. علاقمند به عکاسی مستند و صنعتی، طراحی سایت.